Kamp Westerbork en de nieuwe media

Gistermiddag heb ik met mijn collega's van het Verzetsmuseum Friesland een bezoek gebracht aan Kamp Westerbork. Centraal stond een rondleiding over het kampterrein. De harde koude windvlagen deden allerminst vermoeden dat de lente (hopelijk) in aantocht is. Christel Tijenk, coördinator publieksbegeleiding bij het Herinneringscentrum, zorgde er echter voor dat we op temperatuur bleven. Ze informeerde ons op gepassioneerde wijze over o.a. de historie van het kamp, persoonlijke geschiedenissen en over de worsteling met de inrichting en presentatie van het terrein na de afbraak van de barakken in 1971.
Want voor alle duidelijkheid, het terrein kent een lange en enerverende bewoningsgeschiedenis. Die begon in 1939 met de opvang van Duitse joden en eindigde met het vertrek van de laatste Molukse gezinnen in 1971. In die periode van 32 jaar tellen twee jaar maar 'echt', de periode dat Westerbork functioneerde als Judendurchgangslager, van juli 1942 tot begin september 1944. In die 27 maanden vertrokken 93 treinen met ruim 100.000 joden vanuit Westerbork met als eindbestemming meestal Auschwitz of Sobibor.
Het meest 'schuldige' en nog zichtbare stuk Westerborkgeschiedenis is de woning van de Duitse commandant Gemmeker. Ook deze woning werd trouwens al in 1939 gebouwd als onderkomen voor de directeur van het vluchtelingenkamp. Nadat de laatste bewoner in 2007 was overleden bleek hoe slecht de toestand van het houten huis was. Om verder verval te voorkomen worden nu eerst spoedreparaties uitgevoerd alvorens de woning in een glazen paviljoen te plaatsen.

Is bovenstaande foto een mash-up? Nee, hier is geen enkele manipulatie aan te pas gekomen. Aan het hekwerk rond de oude woning hangen meerdere foto's van het interieur uit de periode dat Gemmeker de scepter over het kamp zwaaide.

Christel vertelde tijdens de rondleiding over plannen om ook in Westerbork met de tijd mee te gaan. Dat valt niet altijd mee. Grootste spelbreker vormt de Westerbork Synthese Radio Telescoop. De schotelantennes van de WSRT verbieden bv. het gebruik van mobiele telefoons. Ze kunnen dus nóg zulke mooie applicaties voor de smartphone ontwikkelen, op het kampterrein zelf mogen die niet worden gebruikt. TNO is nu namens het Herinneringscentrum in overleg met de beheerder van de telescopen om te kijken wat er wél mogelijk is, welk stralingsniveau nog acceptabel is. De hoop is dat bezoekers in de toekomst de mogelijkheid hebben om een apparaatje met een audio- en videotour mee naar het kampterrein te nemen. Ik ben benieuwd.

Wie de website van Kamp Westerbork bezoekt ziet dat de sociale media hierop nog niet zijn doorgedrongen. Navraag leert dat men wel degelijk plannen heeft om zich te presenteren op YouTube, Hyves, Facebook en andere sociale media en om zo tot interactie met het publiek te komen. Ongevaarlijk is het echter niet. Vanwege de (over)gevoeligheid van de oorlog is vrijwel permanent toezicht noodzakelijk. Zo is een gastenboek, nadat er reacties op verschenen in de trant van dat de ideeën van Hitler zo slecht nog niet waren, van de website gehaald. Een goede en zorgvuldige voorbereiding is dus absoluut noodzakelijk, meer dan bij niet-oorlogsgerelateerde instellingen.